Chương trình văn nghệ tại lễ khai hội đền Thánh Nguyễn.

Tới dự có các đồng chí: Nguyễn Thị Thanh, Ủy viên Trung ương Đảng, Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Trưởng ban Công tác đại biểu Quốc hội, Phó trưởng Ban Tổ chức Trung ương; Đoàn Minh Huấn, Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy; Phạm Quang Ngọc, Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh.

Cùng dự có các đồng chí Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy: Tô Văn Từ, Trưởng ban Tổ chức Tỉnh ủy; Trần Song Tùng, Phó Chủ tịch UBND tỉnh; lãnh đạo một số sở, ngành và địa phương trong tỉnh.

Trước khi diễn ra lễ khai mạc, các đại biểu và nhân dân đã thực hiện lễ dâng hương cầu quốc thái dân an, nhân dân ấm no hạnh phúc. Lễ dâng hương là một truyền thống tốt đẹp của dân tộc với ý nghĩa thiêng liêng, nhắc nhở các thế hệ con Rồng, cháu Tiên luôn nhớ đến cội nguồn. 

Tiếp đó, các đại biểu và nhân dân tham gia nghi lễ thả đèn hoa đăng. Đèn hoa đăng sau khi thắp sáng sẽ được thả xuống nước mang ý nghĩa nguyện cầu bình an và thể hiện tấm lòng thành kính với tổ tiên.

Đồng chí Đoàn Minh Huấn, Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy và đồng chí Hoàng Mạnh Hùng, TUV, Bí thư Huyện ủy Gia Viễn đã thực hiện nghi thức khởi trống, khởi chiêng chính thức khai mạc lễ hội đền Thánh Nguyễn năm 2023.

Theo tích xưa truyền rằng, Thiền sư Nguyễn Minh Không sau khi đắc đạo đã trở về quê hương Đàm Gia Loan, tổng Đại Hữu, phủ Trường Yên (nay thuộc xã Gia Thắng và xã Gia Tiến, huyện Gia Viễn) dựng ngôi chùa nhỏ là chùa Viên Quang và trụ trì Phật pháp tại đây. Sau khi Thiền sư mất, để tưởng nhớ công ơn, nhân dân đã chuyển chùa Viên Quang thành nơi thờ tự Thiền sư. 

Đến đời vua Lý Cao Tông đã cho nhân dân rước thần hiệu Trang Hiến Đại vương-Tô Hiến Thành, tức Đức Thánh Tô về thờ cùng trong đền Đức Minh Không và được xưng tụng là một trong "Hoa Lư tứ trấn".

Tổng thể công trình nằm trên mảnh đất hơn 4.000m2 được xây dựng theo kiểu "Nội công ngoại quốc", "Tiền nhất hậu cung" với kiến trúc rất độc đáo và cổ kính thời hậu Lê. Các công trình kiến trúc của đền được sắp xếp đăng đối theo đường thần đạo, hệ thống tường bao chạy dọc hướng Bắc-Nam, theo lối "Thượng thu hạ thách", che chắn cho các công trình kiến trúc bên trong tạo nên tổng thể hài hòa, trang nghiêm. 

Di tích lịch sử văn hóa đền Thánh Nguyễn đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là di tích kiến trúc nghệ thuật năm 1989.

Xung quanh cuộc đời và sự nghiệp của Thiền sư Nguyễn Minh Không là một không gian văn hóa đậm chất lịch sử và huyền tích, có vị trí đặc biệt trong văn hóa Việt Nam. Thiền sư Nguyễn Minh Không được nhân dân tôn vinh là Thánh Nguyễn, một trong tứ vị thánh bất tử và là ông tổ nghề đúc đồng Việt Nam.

Lễ hội truyền thống đền Thánh Nguyễn là một trong những lễ hội lớn không chỉ của vùng quê Gia Viễn; mang đậm tính lễ hội lịch sử, gắn liền với cuộc đời, sự nghiệp và truyền thuyết về thiền sư Nguyễn Minh Không; giữ vai trò đặc biệt quan trọng trong đời sống văn hóa, tinh thần của cộng đồng; là sản phẩm sáng tạo thể hiện sự gắn kết cộng đồng. 

Bản sắc văn hóa trong lễ hội đền Thánh Nguyễn đã và đang được cộng đồng duy trì, thực hành, lưu truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác, có tính lan tỏa mạnh mẽ trong đời sống văn hóa tâm linh của nhân dân huyện Gia Viễn và du khách thập phương.

Lễ hội đền Thánh Nguyễn diễn ra trong 3 ngày (từ ngày mùng 8- 10/3 âm lịch). Thời gian mở hội không gắn liền với ngày sinh, ngày hóa của Đức Thánh Nguyễn, không gắn với mùa vụ mà được tổ chức vào mùa xuân với quan niệm dân gian mùa xuân là mùa của vạn vật sinh sôi nảy nở, con người như được tiếp thêm sức mạnh, bừng bừng sức xuân trong cuộc sống mới. 

Những năm gần đây, do nhu cầu đời sống văn hóa tâm linh của nhân dân, với sự nỗ lực, quyết tâm từng bước phát triển du lịch, phát huy giá trị lịch sử truyền thống, tạo động lực thúc đẩy, định hướng chiến lược phát triển kinh tế- xã hội của huyện nhà, lễ hội đền Thánh Nguyễn đã được tổ chức hàng năm và được nâng tầm về quy mô và nội dung, không gian tổ chức.

Vinh dự, tự hào là quê hương đức Thánh Nguyễn, Đảng bộ, chính quyền và nhân dân huyện Gia Viễn đã, đang nỗ lực hoàn thành, hoàn thành vượt mức kế hoạch phát triển kinh tế- xã hội hàng năm. 

Để tiếp tục phát huy, khai thác giá trị di sản văn hóa phi vật thể nói chung, di sản văn hóa liên quan tới Thiền sư Nguyễn Minh Không nói riêng phục vụ hoạt động du lịch trên địa bàn huyện, thời gian tới huyện Gia Viễn tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền nhằm nâng cao nhận thức của nhân dân, du khách thập phương về giá trị các di sản văn hóa liên quan tới Thiền sư Nguyễn Minh Không và vai trò của du lịch trong phát triển kinh tế - xã hội. 

Tăng cường hoạt động quảng bá về giá trị lịch sử, văn hóa, tiềm năng, thế mạnh của các di tích lịch sử, văn hóa Gia Viễn trên các phương tiện truyền thông, các hội chợ, triển lãm du lịch trong tỉnh, khu vực và toàn quốc.

Chú trọng thu hút nguồn lực từ công tác xã hội hóa để đầu tư, khai thác các tiềm năng, lợi thế từ các di sản văn hóa phục vụ du lịch trên địa bàn huyện và tỉnh. 

Về với Lễ hội đền Thánh Nguyễn năm 2023, các đại biểu, nhân dân và du khách được thưởng thức không gian văn hóa tâm linh độc đáo của 13 nghi lễ truyền thống thể hiện sự tôn kính với Đức Thánh Nguyễn Minh Không như: lễ mở cửa đền, lễ rước nước, lễ mộc dục, tế cáo yết, hát chầu kệ, lễ rước Bách Thần vào đền Thánh Nguyễn…; được tham gia trải nghiệm 14 nội dung phần hội đầy đặc sắc, hấp dẫn như: trải nghiệm phiên chợ quê Điềm Giang, các hoạt động văn hóa, văn nghệ truyền thống, các trò chơi dân gian, chung kết cuộc thi "Ươm mầm tài năng hướng dẫn viên du lịch", trình diễn trang phục áo dài qua các thời kỳ, giao lưu văn nghệ quần chúng, tặng quà cho các trẻ em nghèo…

Tại lễ hội, các đại biểu và nhân dân đã tham quan phiên chợ quê Điềm Giang và thưởng thức chương trình nghệ thuật đặc sắc.